Als vertaler heb je de afgelopen jaren vast gehoord van machine-vertalen of post-editen. Je hebt waarschijnlijk ook zelf vaak genoeg Google Translate of dergelijke gebruikt om iets op te zoeken. De ontwikkelingen gaan ontzettend hard nu kunstmatige intelligente (AI) in steeds meer apparatuur word geïntegreerd en ook steeds meer (grote) bedrijven dit inzetten. Maar, hoe speel je als vertaler nu het handigst in op deze veranderende wereld en hoe houd je jezelf in de toekomst relevant op de arbeidsmarkt? We leggen hier alles uit.
-
Raak niet gedemotiveerd, maar zie je kansen
Robotisering, kunstmatige intelligentie, voice recognition, touchscreens en nu machine-vertalingen: de 21e eeuw heeft veel veranderingen gebracht waardoor gebruikers en klanten een deel van hun vertalingen zelf verzorgen middels Google Translate (al is de kwaliteit hiervan niet altijd gewaarborgd).
Veel content (film, fotografie, boeken, muziek) wordt gedigitaliseerd, en bij vertalingen is dat proces ook gaande. Digitaal Darwinisme, een credo wat veel wordt gebruikt in discussies over 21e eeuwse technologie, zegt: alles wat gedigitaliseerd kan worden zal ook worden gedigitaliseerd. In dit tijdperk, waarin big data alles is, betekent dit echter ook dat wat niet gedigitaliseerd kan worden, sowieso meer waard wordt!
Als vertaler kun je jezelf onmisbaar maken in de toekomst door je te specialiseren. In de komende jaren zal de nadruk worden gelegd op kwaliteiten die een machine niet kan digitaliseren of namaken, namelijk:
creativiteit – originaliteit – empathie – waarden
Creativiteit en emotie onderscheiden de mens van de machine. Met vertaalwerk en copywriting werk waarbij creativiteit en emotie een grote rol spelen kun je jezelf onmisbaar maken, aangezien deze kwaliteiten een mens uniek maken. Enkele punten waar je op in kunt zetten zijn:
- Het vinden van de juiste tone of voice;
- Lokalisatie;
- Een tekst ‘gevoel’ geven;
- Schrijven voor een specifieke doelgroep, aanzetten tot actie (marketing).
- Het hebben van lokale kennis of veel expertise over een cultuur; een “local expert” worden, zodat je ook content kunt creëren, en niet alleen maar vertalen.
-
Focus op de plekken waar je sowieso nog een verschil kunt blijven maken
Het is duidelijk dat machine-vertalen niet meer weggaat: voor veel gebruikers (al dan niet zakelijk) bevredigt dit nu eenmaal behoeften die ze hebben op het gebied van de beschikbaarheid, snelheid en prijs van gewenste vertalingen. De ontwikkelingen van de afgelopen 5 jaar op het gebied van NMT zijn al sneller gegaan dan de ontwikkelingen van SMT van de afgelopen 20 jaar (TAUS, maart 2018).
Wat zijn dan de gebieden waar je als vertaler nog goed aan de slag kunt?
- Ondertitelingen, scripts of anderzijds verhalende teksten
Ook de nieuwste versie van NMT kan nog niet verder kijken dan de context per zin: daarbuiten rekening houden kost nog te veel rekenkracht en er zijn dan te veel factoren om rekening mee te houden. Bij dit soort teksten is kennis van de context echter essentieel. Mensen zullen hier dus nog lang nodig blijven!
- Boeken!
Net zoals scripts bestaan boeken uit lange stukken tekst waarin context en toon erg belangrijk zijn. Met een machinevertaling zou je een verkeerde toon of “gevoel” bij de tekst kunnen krijgen of kan een bepaald woord niet kloppen in de context, zelfs al krijg je technisch juiste vertalingen met NMT. NMT kijkt zoals gezegd niet naar het grote verhaal. Houd je van het creatieve, verhalende aspect van vertalen? Overweeg dan een cursus/part-time opleiding literair vertalen.
- Technische documenten/handleidingen.
Je moet hierbij denken aan bedrijfsdocumenten omtrent veilig handelen op de werkvloer: opdrachtgevers zullen dit niet snel aan een computer geven. Die kleine IKEA handleidingen met 12 talen op 1 A4-tje zal je in de toekomst wel steeds minder langs zien komen!
- Juridische vertaling: wetteksten/contracten.
In juridische teksten mag geen enkele onduidelijkheid of dubbelzinnigheid zitten. Gezien de strengere kwaliteitseisen in deze sector en de afhankelijkheid van de gebruikte corpora bij machine-vertalingen op diens kwaliteit, zullen dit soort teksten nog lang door mensen vertaalt worden. Verwacht echter wel dat je voor dit type teksten ook vaker correcties zult moeten doen naarmate de corpora die vertaalmachines gebruiken groter en betrouwbaarder wordt, en de bereidheid van klanten om deze te accepteren dus ook.
- Communicatie/marketing (adverteren/reclame).
Een vertaalmachine kan zoektermen niet aanpassen aan een bepaalde markt of doelgroep; hier liggen wel de wensen van veel opdrachtgevers. Als vertaler kan je je toespitsen op het creëren van de juiste tone of voice in marketing vertalingen. Breid je kennis bijvoorbeeld uit met een cursus in SEO vertalen of copywriting!
-
NMT schiet nog steeds tekort
Zelfs de nieuwste manier van Google Translate vertaalt niet verder dan 1 zin tegelijk en kijkt dan niet buiten de context van die ene zin. De vertaalmachine heeft geen kennis van de wereld en heeft moeite met spreektaal (zie het eerder genoemde introductie-artikel).
Daarnaast gaan niet alle taalcombinaties nog even goed: vanuit het Engels is de kwaliteit vaak voldoende, maar de niet-veel-voorkomende talen laten het afweten. Ook is NMT niet goed in terminologie.
Daarnaast is het feit dat NMT applicaties black boxes zijn ook een gevaar. Als de machine toch een fout maakt, kan hij die fout niet uitleggen of anderzijds context bieden. Als mens ben je een factor van extra waarde, omdat je altijd feedback kunt geven aan de klant of ambiguïteiten kunt toelichten, zodat de klant niet bang hoeft te zijn voor fouten in webteksten of meertalige jaarrapporten.
-
“Deze theorie is leuk, maar wat kan ik nu doen?”
Na het lezen van deze theorie ben je vast klaar om je in de praktijk voor te bereiden. Hier zijn vier tips over hoe je ook als freelance vertaler je kennis up-to-date kunt houden:
Tip 1. Sluit je aan bij een vertaalbureau dat ook post-editing diensten verzorgt. Een voorbeeld hiervan is Vertaalbureau Textwerk. De vergoeding is vaak lager dan voor een volledige vertaalklus, maar je hebt er ook minder werk aan. De verwachting is dat meer bedrijven in de toekomst gebruik willen maken van post-editing, dus hoe eerder je hieraan begint, hoe beter. Post-editing is makkelijk werk voor als je even tussen grote opdrachten zit, of als je net met vertalen begint: zo kan het vertaalbureau goed ervaren wat voor kwaliteiten je hebt!
Tip 2. Zorg dat je meer in de praktijk leert over post-editing door cursussen en trainingen te volgen. Er zijn verschillende instanties die cursussen aanbieden voor (professionele) vertalers. KTV is een van die aanbieders – via hun cursussen kan je je kennis up-to-date houden.
Tip 3. Bezoek het Tolk- en vertaalcongres. Dit is het grootste congres van Nederland in de sector waar zowel tolken, vertalers, als vertaalbureaus aanwezig zijn. Hier zijn altijd veel sprekers aanwezig op verschillende vlakken in de industrie. Zo was in de meest recente editie van maart 2018 een spreker van de Europese Commissie aanwezig die uitleg gaf over hun gebruik van machinevertalingen. Ook is het een plek om goede, nieuwe connecties te leggen aangezien er vele andere professionele vertalers en vertaalbureaus aanwezig zijn. Doorgaans wordt deze beurs om de twee jaar georganiseerd.
Tip 4. Blijf up to date met TAUS – Dit is een internationale denktank die zich focust op waar de vertaalsector heengaat en heen zou moeten. Ze organiseren regelmatig in verschillende landen laagdrempelige seminars waar zowel vertalers, vertaalbureaus, opdrachtgevers, als technische dienstverleners te vinden zijn.
De rol van de vertaler zal veranderen, en meer gaan richting het ondersteunen van de machines. Met deze tips kan je echter jezelf nuttig blijven maken in de toekomst! Succes!
