Als vertaalbureau is het onze taak om te zorgen voor een perfecte vertaling, van en naar het Frans. Een vertaling die voor de lezer niet als vertaling te herkennen is
Dat betekent dat de tekst soepel leesbaar moet zijn. Dat de betekenis van de woorden, de zinnen en de tekst als geheel duidelijk zijn. En dat de boodschap van de doeltekst gelijk is aan die van de brontekst.
Als vertaler houd je al deze prioriteiten in gedachten. Je zorgt dat de woorden, betekenissen en zinsconstructies met elkaar kloppen.
Natuurlijk is ook de doelgroep van belang en het medium waarop de tekst gepubliceerd wordt. Een tekst voor een online nieuwsbrief is natuurlijk heel anders dan een reeks social media advertenties. Daarom is het belangrijk veel aandacht te besteden aan de specifieke criteria van de klant.
Bij het vertalen van en naar het Frans is één centrale vraag leidend: voelt de vertaling goed? Of een vertaling goed voelt hangt af van een groot aantal taalkundige, inhoudelijke en culturele keuzes die je maakt.
Hier vind je 10x de belangrijkste keuzes die je maakt:
-
Lengte van zinnen/zinsbouw
Net als in het Duits komt in het Nederlands de persoonsvorm vaak aan het einde van een lange zin te staan. In het Frans en het Engels daarentegen staan onderwerp en persoonsvorm vaak dicht bij elkaar. Hierdoor zijn lange zinnen in het Frans of Engels vaak gemakkelijker te begrijpen dan in het Nederlands. Met het het oog op de leesbaarheid is het dus slim om lange zinnen in het Frans op te knippen in twee Nederlandse teksten. Zo kan Nederlandse lezer de tekst met gemak lezen.
-
Idiomatische uitdrukkingen
Er zijn uitdrukkingen die in de ene taal volkomen logisch zijn, maar in een andere taal, letterlijk vertaald, geen hout zouden slaan. I feel like dancing zou vertaald uit andere woorden bestaan. In het Frans bestaan dit soort uitdrukkingen natuurlijk ook. Dans 15 jours vertalen we in het Nederlands met over twee weken. Soms bestaat een uitdrukking juist wel: donner le feu vert is gewoon het groene licht geven. En waar in het Spaans de mooie cruyffiaanse uitdrukking un momento dado ontstond, als letterlijke, maar foutieve, vertaling van een gegeven moment, zou een Fransman niet opkijken van un moment donné.
-
Spreektaal in vertalingen
In sommige vertalingen komen stukken spreektaal voor. Bijvoorbeeld wanneer er letterlijk sprake is van een conversatie in een boek. Of wanneer er citaten van daadwerkelijk uitgesproken woorden worden gegeven. In dit geval ben je afhankelijk van kant-en-klare spreektaal, zoals deze wordt gebruikt in vergelijkbare situaties. Hierbij zijn vrije vertalingen vaak beter, zowel in woordkeuze als in zinsconstructie. Hierbij is het ook belangrijk om het milieu, de leeftijd en geografische lokalisatie van de sprekers in het achterhoofd te houden. In de directiekamer klinkt een begroeting anders dan in de gang van de middelbare school: vertalingen als Goed weekend gehad, kerel, of Goed weekend gehad, ouwe zijn niet onderling uitwisselbaar.
-
Stijl van schrijven
Iedere soort tekst vereist een specifieke stijl van schrijven. Een wervende tekst voor een toeristische gids kan er voor een Frans of een Nederlands publiek echter heel anders uitzien. Een Franse tekst kan doorspekt zijn met literaire referenties, mooi geformuleerde zinnen die verwijzen naar het landschap of de geschiedenis, terwijl een Nederlandse opdrachtgever misschien meer de nadruk wil leggen op ontspanning en ongecompliceerd genieten. Aan een vertaler kan in zo’n geval ook gevraagd worden om de stijl van een tekst aan te passen aan de behoeften van de doelgroep in een ander land.
-
Namen van (on)bekende personen
Bij het vertalen van namen van personen, moet goed nagegaan worden of de benoemde personen wel bekend zijn bij de doelgroep in de doeltaal. In zinnen zoals: Le style journalistique de Jean-Jacques Bourdin dans ses interviews avec Nicolas Sarkozy, tranche avec le style gaullien des interviews de Michel Droit, kan het soms goed zijn om namen niet te vertalen omdat ze bij de doelgroep niet bekend zijn en daarom niets toevoegen aan de boodschap van de tekst. Bovenstaande zin zou wellicht dus vertaald kunnen worden met: De manier waarop kritische journalisten Nicolas Sarkozy nu interviewen wijkt sterk af van de stijl waarin in de jaren ’60 president De Gaulle werd geïnterviewd. Soms zijn zelfs onbekende personen wel van belang en kan een voetnoot worden toegevoegd. Ook dit hangt natuurlijk af van de afspraak met de opdrachtgever.
-
Juridische Franse vertalingen
Bij het vertalen van algemene voorwaarden of andere juridische teksten is het soms niet voldoende om de tekst letterlijk te vertalen. Wettelijke bepalingen kunnen afwijken van het ene land tot het andere. Goed overleg met de opdrachtgever is dus van belang bij dit soort teksten.
-
Landgebonden begrippen
Ieder land kent begrippen die juist wel of juist niet een tegenhanger kennen in een ander land. Een fonds de pension en pensioenfonds zijn in Frankrijk en Nederland gewoon dezelfde instellingen – hoewel de pensioenvoorziening in beide landen natuurlijk de nodige verschillen kent. Nederland kent daarentegen geen carte scolaire = schoolkaart (?). Wanneer een document wordt vertaald waarin dit woord voorkomt, moet dus ergens een uitleg toegevoegd worden dat dit woord verwijst naar het systeem waarbij scholieren verplicht zijn zich in te schrijven bij een specifieke school in een stad of regio. Daarbij moet ook de keuze gemaakt worden of de uitleg in de lopende tekst komt of in een voetnoot.
-
Culturele referenties
Mensen vinden het niet fijn lezen als constant hetzelfde woord wordt herhaald in een tekst. Vandaar dat variaties worden gebruikt om hetzelfde object aan te duiden, maar dan met een ander woord. Maar niet alle varianten worden in de doeltaal op dezelfde manier gebruikt als in de brontaal. Frankrijk wordt in het Frans vaak aangeduid als l’hexagone, de zeshoek. Als je binnenkort weer eens een Franse 1 of 2 euromunt in handen hebt, kijk maar eens of je de zeshoek kan ontdekken! In een Nederlandse vertaling snapt alleen niemand waar je naar verwijst als je begint over de zeshoek. Dat vereist een andere oplossing.
-
Culturele connotaties
Sommige woorden lijken gemakkelijk te kunnen worden vertaald van de ene taal naar de andere taal. Bij sommige woorden is de kans echter groot dat je de plank misslaat als je letterlijk vertaalt. Denk maar eens aan het woord liberaal. In Nederland, Frankrijk en de Verenigde Staten roept dit woord een totaal andere beeld op bij de lezer. Terwijl iemand in een Nederlandse tekst misschien een ruimdenkend persoon wil omschrijven met de aanduiding liberaal, denkt de Franse lezer waarschijnlijk eerder aan het economisch beleid dat de persoon voorstaat.
-
Culturele verschillen
Hoewel Nederland en Frankrijk bijna buurlanden zijn, bestaan er grote culturele verschillen tussen beide landen. Bijvoorbeeld als we kijken naar de bedrijfscultuur. In Nederland overheerst een overlegcultuur, terwijl in Frankrijk de verhoudingen binnen bedrijven met meer hiërarchie zijn georganiseerd. Het woord vergadering = réunion kan dus verschillend worden geïnterpreteerd: bijvoorbeeld als overleg waarin inspraak mogelijk is of een instructie waarin de leidinggevende taken uitdeelt. Zo ook het woord staking of demonstratie: in Frankrijk komen deze fenomenen veel voor, terwijl in Nederland pas gestaakt of gedemonstreerd wordt als alle vormen van overleg zijn uitgeput. Als vertaler moet je je bewust zijn van deze verschillen, zelfs als je er niet direct iets mee hoeft te doen.
Tijdens het maken van een vertaling, houd je niet per se een checklist bij met alle punten waar je op moet letten. Je verplaatst je als het ware in de lezer in de doeltaal en gaat na of deze de tekst op dezelfde manier leest als de schrijver in de brontaal had bedoeld. Dit betekent ook een stukje interpretatie van een tekst. Dat is wat vertalen in mijn ogen interessant maakt: oplossingen zoeken voor dit soort uitdagingen.
Heb jij een zo’n uitdaging voor ons? Neem dan contact op voor meer informatie of een vrijblijvende offerte.
